Gisteren waren de Algemene Beschouwingen. Vanuit onze fractie heeft Arjen de woordvoering gedaan. Onze bijdrage was als volgt:

We zijn halverwege de raadsperiode 2022-2026. Toen we deze raadsperiode in 2022 begonnen, verdween de coronapandemie langzaam naar de achtergrond, maar kregen we ook als gemeente te maken met de gevolgen van de inval van Rusland in Oekraïne. Deze oorlog is zeker voor de mensen in Oekraïne zelf maar ook voor degenen die hun toevlucht zochten in onze gemeente helaas nog niet voorbij. Als gemeente, en dan bedoel ik zowel de organisatie gemeente als de inwoners, hebben we onze menselijke kant laten zien als het gaat om opvang, zowel als het gaat om opvang van Oekraïners als waar het gaat om anderen.

Voor ik verder ga over de vandaag voorliggende stukken, de voorjaarnota 2024 en de Perspectiefnota 2025-2028, een korte terugblik. In november 2020 besloot de gemeenteraad van Stadskanaal unaniem om geen sluitende begroting in te dienen. Bezuinigingen waar voorafgaand aan de vaststelling werd gesproken zouden volgens de gehele raad tot te veel onherstelbare negatieve effecten leiden, waardoor de leefbaarheid in onze gemeente achteruit zou gaan tot een niet acceptabel niveau. Doordat uiteindelijk wel de noodzakelijke middelen vanuit de Rijksoverheid kwamen, sloot de jaarrekening over 2021 uiteindelijk wel met een voordelig saldo, wat in de jaren daarna ook gebeurde.

Als we kijken naar de huidige situatie zoals geschetst in de Perspectiefnota dan ontstaat het beeld dat we terug bij af lijken te zijn. Opnieuw zal door de VNG onderhandeld moeten worden over het beschikbaar stellen van voldoende middelen om alle gemeentelijke taken te kunnen blijven uitvoeren na 2025. Dit terwijl landelijk door de ChristenUnie, maar ook door andere partijen, bij het Kabinet is aangedrongen is op het beschikbaar stellen van voldoende middelen voor de gemeentelijke taken. Hopelijk komt er een structurele oplossing, en blijft het niet van jaar tot jaar afwachten of er voldoende middelen vanuit het Rijk komen zoals in de afgelopen jaren het geval was. Onze fractie gaat er van uit dat het College hier binnen het VNG verband haar rol pakt en dat wij als raad hier unaniem achter ons college staan, en het college waar nodig zullen steunen.

Structureel voldoende inkomsten zijn noodzakelijk, omdat we alleen dan als gemeente een goed, toekomst vast, beleid kunnen uitzetten en kansen kunnen benutten die op ons pad komen. Denk hierbij aan de Regiodeal 2.0, waarvoor wel cofinanciering door de gemeente verwacht wordt. Alleen dan kan er tijdig worden ingespeeld op noodzakelijke opgaven die op ons afkomen zoals verduurzaming, maar ook woningbouw en vernieuwing van bestaande voorzieningen als scholen en sportaccommodaties. Noodzakelijke uitgaven om er ook op lange termijn voor te zorgen dat het fijn wonen blijft in onze gemeente.

De huidige opstelling van het Rijk leidt er echter toe dat de begroting van onze gemeente in de jaren na 2025 volgens de Perspectiefnota sluit met een tekort van rond de 4 miljoen euro. Iets grotere tekorten dan begroot in de hiervoor genoemde begroting voor 2021. Waar we de afgelopen jaren onder andere noodzakelijke investeringen in scholen en onderhoud van infra weer konden oppakken en bezig zijn met plannen voor vernieuwing van binnensport accommodaties zou dat op basis van de

huidige begrotingsuitgangspunten weer tot stilstand dreigen te komen. Wat onze fractie betreft is het niet acceptabel gezien alle opgaven die er, ook vanuit het Rijk, op ons af komen alles stil te leggen. Bij opgaven horen ook middelen. Graag horen we van het college hoe zij het financiële toekomstperspectief zien in relatie tot de opgaven die we als gemeente hebben.

Als we kijken in de Voorjaarnota en de Perspectiefnota waar de tekorten vandaan komen, dan is onze conclusie dat we als gemeente geen bijzondere of grootse plannen hebben. Onderhoud aan wegen en groen, een onderwerp dat geregeld terugkomt in deze raad. Onderhoud wat nodig is, en aanpassingen die bijdragen aan de verkeerveiligheid. Maar ook plannen voor het behoud van voorzieningen. Voorzieningen die er zoals hiervoor al genoemd aan bijdragen dat het wonen in onze gemeente aantrekkelijk blijft. Voor theater Geert Teis waren de afgelopen jaren en ook komend jaar nog behoorlijke investeringen noodzakelijk. Onderhoud aan kunstwerken, waarvoor ook structureel een bescheiden bedrag van 18.000-euro wordt begroot. Ook aandacht voor ons cultureel erfgoed. In de Voorjaarnota lezen we dat grotendeels vanuit de reserve Monumenten een bijdrage is verstrekt voor de restauratie van ons oudste Rijksmonument, de Juffertoren in Onstwedde. De reserve Monumenten is daarmee leeg, nadat er meer dan 10 jaar geleden een besluit is genomen deze niet meer aan te vullen. Monumenten vormen een essentieel onderdeel van onze geschiedenis. Wij willen het college meegeven om in het nieuwe erfgoedbeleid dat na de zomer wordt opgesteld na te gaan of een nieuwe reserve wenselijk is. Een jaarlijks benodigd bedrag is vanwege de aard van de monumenten naar onze mening lastig te bepalen.

In de Voorjaarnota valt ons verder op dat de verruimingsmaatregel minimabeleid niet mogelijk wordt geacht. Een logische en terechte conclusie van het college. Eerder was al vastgesteld dat het bedrag gezien de noodzaak binnen het armoedebeleid beschikbaar zou blijven. Die noodzaak is er helaas nog steeds, en wat de ChristenUnie fractie betreft terecht dat hier vanuit het college aandacht voor blijft. Hierover nog wel een vraag. In 2022 werd er binnen de raad een werkgroep armoedebeleid opgericht, om het armoedebeleid te actualiseren. Aanleiding hiervoor waren in het bijzonder de op dat moment torenhoge energieprijzen. Nu, 2 jaar later, is de actualisatie echter nog steeds niet afgerond. Kan het college aangeven wanneer dit gepland staat, en wanneer we het nieuwe Beleidsplan Integrale Schuldhulpverlening kunnen vaststellen?

Bij dak- en thuislozen denken we vaak aan de grote steden. Helaas zijn er ook in onze gemeente mensen zonder een eigen plek. Het is goed dat er gewerkt wordt aan oplossingen voor dit probleem, in de pilot Housing First. Er is 104.000-euro beschikbaar voor dit project, uitvoering moet conform de voorwaarden dit jaar plaatsvinden. Kan de portefeuillehouder aangeven wat de stand van zaken is?

In de Perspectiefnota is het meest opvallend de uitbreiding van de ambtelijke formatie met 40 fte, ook gezien het bedrag wat hiermee gemoeid is.

Afgelopen jaren is meer dan eens gebleken dat de huidige formatie krap is, te krap. Dat leidt tot vertraging, bijvoorbeeld bij woningbouw, niet kunnen voldoen aan wettelijke vereisten of kwetsbaarheid. Voor wie het niet meer weet, juist het oplossen van dit soort problemen was een belangrijke gedachte achter de herindelingsplannen die er waren, maar die in 2017 zoals bekend zijn stopgezet. Het aanpassen van de formatie aan het zelfstandig blijven als gemeente is mede door de financiële situatie in de afgelopen jaren maar beperkt gebeurd. De te krappe bezetting was de afgelopen jaren soms ook voor ons als raad duidelijk merkbaar, de woningbouwplannen kwamen langzamer dan verwacht op gang. Maar nog vaker zullen we het dankzij de ambtenaren die met hart voor de zaak een stap extra deden en er zo voor zorgden dat een en ander op tijd af was niet hebben gemerkt. De noodzaak voor uitbreiding is voor onze fractie wel duidelijk, zeker gezien de opgaven die er nu al zijn en nog op ons afkomen. Daar komt nog bij de vergrijzing die al jaren zichtbaar is binnen de overheid, en die er voor zorgt dat de komende jaren de nodige ambtenaren met pensioen gaan. We zullen ook de continuïteit in onze gemeentelijke organisatie moeten waarborgen. In het meest zwarte financiële scenario wat ons als gemeente eventueel te wachten staat kunnen we door die vergrijzing zo nodig nog weer krimpen via natuurlijk verloop. Wij gaan dan ook akkoord met de voorgestelde uitbreiding, om zo de noodzakelijke opgaven te kunnen oppakken en de leefbaarheid van onze gemeente te behouden.

Tot slot. In de afgelopen maanden is er binnen de gemeenteraad het nodige gebeurd. In het begin van mijn beschouwingen noemde ik de eensgezindheid van deze raad in 2020. Laten we deze eensgezindheid vasthouden bij de uitdagingen die ons als gemeente te wachten staan. We willen daarbij College, ambtenaren en gemeenteraad Gods onmisbare zegen toewensen.