Reactie op de voorjaarsnota 2002
dinsdag 20 augustus 2002
Geachte voorzitter, dames en heren,
De voorjaarsnota is in het algemeen een goed leesbaar stuk. U nodigt ons hierin uit signalen af te geven voor de volgende begroting. Graag voldoen wij aan dit verzoek. Als ChristenUnie willen wij graag onderstaande als bijdrage geven.
Geachte voorzitter, dames en heren,
De voorjaarsnota is in het algemeen een goed leesbaar stuk. U nodigt ons hierin uit signalen af te geven voor de volgende begroting. Graag voldoen wij aan dit verzoek. Als ChristenUnie willen wij graag onderstaande als bijdrage geven.
De financiële positie die uit de voorjaarsnota blijkt is bepaald niet positief, zowel ten aanzien van het lopende jaar als de periode van de meerjarenraming 2003 – 2006. Als we ons beleid niet bijstellen, laten de komende jaren een groot negatief saldo zien. Vervelender is echter het grote verwachte structurele tekort van €865.000 voor 2006. Er is dan nog niets voor nieuwe beleidswensen meegenomen. Terecht noemt u er alvast een paar in hoofdstuk 2.
Straks willen we er nog iets meer van zeggen, maar voor het grootste deel denken we dat dit toch wel gewenste, soms zelfs noodzakelijke zaken zijn. Totaal ruim €300.000. De ChristenUnie is van mening dat er eigenlijk nog meer geld moet worden vrijgemaakt voor noodzakelijke structurele uitgaven die zo maar op ons af kunnen komen in de komende jaren. We denken minstens aan €200.000. Dan krijgen we een totaal begroot structureel tekort van bijna €1,4 miljoen in 2006.
Met zo’n tekort hoeven we straks bij de provincie niet mee aan te komen. Daar moet dan minstens het getal nul staan. Voorzitter, dat betekent een geweldige bezuinigingsoperatie waar de kaasschaaf niet helpt. Zo’n groot structureel tekort kunnen we ons niet eerder herinneren. Hoe komt het toch dat we hierin verzeild zijn geraakt. We willen een paar oorzaken proberen aan te geven.
I. We vragen ons af of we de laatste jaren in Stadskanaal niet op een te hoog ambitieniveau hebben geleefd in relatie tot de zwakkere sociale structuur van onze gemeente. - Het gemiddelde inkomensniveau in onze omgeving is ongeveer 10% lager dan in de rest van ons land. –
II. Het ziekteverzuim in onze gemeente ligt al jaren hoog, vergeleken met de percentages in vergelijkbare organisaties. Wij achten het van belang dat er een gedegen verzuimanalyse komt, waarin de achterliggende oorzaken worden onderzocht. Is er misschien sprake van te hoge werkdruk, stress of verstoorde verhoudingen…?
III. De functiewaarderingsronde als gevolg van de reorganisatie heeft geresulteerd in een aanmerkelijke kostenverhoging. Deze kostenverhoging hadden we toch eerder op kunnen merken waardoor reserveren mogelijk was geweest.
IV. De herverdeling van het gemeentefonds betekende voor Stadskanaal regelmatig meevallers. We hebben de vorige wethouder van financiën wel eens de wethouder van de meevallers genoemd. De opbrengst van deze meevallers is tot nu altijd besteed aan nieuw beleid. Vanuit de ChristenUnie is vroeger ook regelmatig naar voren gebracht dat wij het geen goede zaak vonden, indien het financiële beleid draaiend wordt gehouden op onvoorziene meevallers en grepen uit de saldireserve. Anders gezegd: we hebben verzuimd de tering naar de nering te zetten.
Vervolgens willen wij als ChristenUnie een aantal signalen afgeven over wat wij
vinden dat moet gebeuren om het financiële beleid in positieve zin om te buigen.
A. Wat we beslist niet moeten doen is de belastingen voor de burgers met meer dan de inflatiecorrectie verhogen, gezien de zwakke sociale structuur van onze gemeente. In het bijzonder moeten we voorzichtig zijn met een verhoging van de WOZ voor particulieren omdat die naar het zich laat aanzien als inkomstenbron voor de gemeente binnenkort helemaal verdwijnt. De ChristenUnie meent dat van de gemeente een duidelijke signaal moet uitgaan naar Den Haag dat de inkomsten voor de WOZ voor particulieren voldoende gecompenseerd moet worden.
B. Het lijkt ons gewenst dat binnenkort een onderzoek gestart wordt naar onze bestemmingsreserves. Het gaat hier om grote bedragen, waarvan de noodzaak opnieuw getoetst moet worden.
C. Het is wellicht zinvol om het gehele onderhoudsniveau van wegen en groenvoorzieningen nog eens kritisch onder ogen te zien. Uiteraard mogen zich geen gevaarlijke situaties voordoen. Wij denken onder meer aan versobering van de groenvoorzieningen waardoor het onderhoud efficiënter plaats zou kunnen vinden. Tevens zou meer onderhoudsarme beplanting hier ook aan bij kunnen dragen. Onze gemeente telt onderhand vrij veel rotondes. Groentechnisch gezien geven deze nogal veel onderhoud. Men zou kunnen denken aan een soort adoptie van rotondes door groenvoorzieningbedrijven die als tegenprestatie daar een bescheiden reclame-uiting voor mogen plaatsen. Bij andere gemeenten is dit idee niet vreemd en de rotondes zien er voortreffelijk uit.
D. In het verleden hebben we in onze gemeente een kerntakendiscussie gevoerd, die toen ongeveer een miljoen gulden besparing heeft opgeleverd. De ChristenUnie is van mening dat we ons opnieuw moeten beraden over een discussie over de kerntaken van de gemeente. De ChristenUnie denkt bijvoorbeeld aan het versneld privatiseren van Geert Teis.
E. De ambtelijke reorganisatie is inmiddels voltooid inclusief een adequate functie-inschaling. Wij zijn van mening dat meer dan in het verleden het inhuren van externe bedrijven en bureaus tot een minimum beperkt moet worden.
F. Het renteniveau heeft een dalende trend. Kan een kritische blik op de rente voor de verschillende gebieden nog wat lucht brengen?
G. Zoals wellicht iedereen bekend is hebben we als gemeente een flink aantal aandelen Essent. Het hangt natuurlijk af van de uitoefenprijs, maar naar ik heb begrepen kunnen we hierbij denken aan enkele tientallen miljoenen euro’s. Daar krijgen we nu dividend van. Mocht het echter zijn, en daar ziet het wel naar uit, dat deze aandelen naar de beurs gaan en verhandelbaar zijn, dan kunnen we de opbrengst zelf beleggen. De verwachting is dat dit meer oplevert dan het dividend. Mocht het ons niet lukken om via allerlei andere bezuinigingsoperaties de meerjarenraming op nul te krijgen, dan ligt hier waarschijnlijk een mogelijkheid. De provincie zal hier wel akkoord mee moeten gaan. Om alvast hierover met hen te spreken lijkt ons op korte termijn gewenst. Aardig wellicht is hierbij te vermelden dat de provincie Groningen aangegeven heeft dat zij op de zelfde wijze een bijdrage gaat leveren voor de financiering van de Hogesnelheidslijn.
Vervolgens willen we over deze voorjaarsnota in het algemeen nog een aantal opmerkingen plaatsen.
1. Terecht merkt u op dat het I.S.V. budget na 2006 niet gedekt is. Het financiële plaatje wordt hierdoor niet rooskleuriger, omdat hiervoor nog geld gereserveerd zal moeten worden.
2. Verder voorzitter, willen we opmerken dat we aandringen op een correct begrotingsbeleid. We krijgen de indruk dat er enkele malen te krap werd begroot waardoor we voor voldongen feiten en financiële tegenvallers kwamen te staan.
3. De toestroom van asielzoekers heeft een dalende trend. Ook in Stadskanaal is dat merkbaar. Heeft dit ook financiële gevolgen voor de gemeente?
Zoals eerder gezegd willen we nog terugkomen op de nieuwe beleidswensen.
a. Lokaal onderwijsbeleid huisvesting.
De noodzaak van de beleidswensen ten aanzien van het onderwijshuisvestingsplan onderschrijven wij, ook gezien de wettelijke eisen.
b. Museale zaken
De ChristenUnie draagt het Streekhistorisch Centrum zeker een warm hart toe. Evenwel is het noodzakelijk om te bezien of er andere oplossingen voor de instandhouding van de huidige activiteiten zijn, gezien de huidige financiële positie van de gemeente.
c. Welzijn Ouderen
Wij staan welwillend tegenover de voorgestelde bijdragen aan Seniorenraad en de Zorgposten voor ouderen.
d. Stedelijke vernieuwing
Wij staan in principe ook positief tegenover de genoemde bijdrage voor de structurele lasten in verband met de ruimtelijk economische visie Musselkanaal. De toenmalige wethouder heeft wel beloofd ons hierover een masterplan aan te bieden, dat ten grondslag ligt aan de toegezegde investeringen. Kunnen wij dit masterplan binnenkort tegemoet zien?
Voorzitter, de voorjaarsnota geeft ons een sombere indruk over de financiële positie van de gemeente Stadskanaal. De landelijke ontwikkelingen op laten ons geen positieve wending zien. De minister-president noemde de economische situatie zelfs ‘ernstig.’ Dat betekent dat de overheidsinkomsten wellicht minder zullen zijn dan verwacht en de investeringen die de overheid doet ook lager uit zullen vallen dan oorspronkelijk de bedoeling was. In dat verband vinden wij uw aanname dat de behoedzaamheidreserve voor 75% zal worden uitgekeerd, zoals op pagina 9 vermeld, te optimistisch. Bent u dit met ons eens?
Voorzitter, ten slotte nog graag het volgende. We leven nog steeds in een bijzonder mooie gemeente, waar het in het algemeen goed wonen en werken en recreëren is. Dat moeten we ook proberen zo te houden. Wel kunnen we denk ik stellen dat de behandeling van de voorjaarsnota ons niet echt opgewekt heeft gestemd en wellicht tot pijnlijke en ingrijpende beslissingen tot gevolg heeft. Dat het zo zou gaan heeft denk ik niemand van ons de laatste jaren voorzien. Opnieuw worden we geconfronteerd met het feit dat wij als mensen de zaken niet altijd in de hand hebben. Dat geldt op wereld- en plaatselijk niveau en in ons persoonlijk leven. Het blijft gelden: ‘De mens wikt, maar God beschikt…’
De voorjaarsnota is in het algemeen een goed leesbaar stuk. U nodigt ons hierin uit signalen af te geven voor de volgende begroting. Graag voldoen wij aan dit verzoek. Als ChristenUnie willen wij graag onderstaande als bijdrage geven.
De financiële positie die uit de voorjaarsnota blijkt is bepaald niet positief, zowel ten aanzien van het lopende jaar als de periode van de meerjarenraming 2003 – 2006. Als we ons beleid niet bijstellen, laten de komende jaren een groot negatief saldo zien. Vervelender is echter het grote verwachte structurele tekort van €865.000 voor 2006. Er is dan nog niets voor nieuwe beleidswensen meegenomen. Terecht noemt u er alvast een paar in hoofdstuk 2.
Straks willen we er nog iets meer van zeggen, maar voor het grootste deel denken we dat dit toch wel gewenste, soms zelfs noodzakelijke zaken zijn. Totaal ruim €300.000. De ChristenUnie is van mening dat er eigenlijk nog meer geld moet worden vrijgemaakt voor noodzakelijke structurele uitgaven die zo maar op ons af kunnen komen in de komende jaren. We denken minstens aan €200.000. Dan krijgen we een totaal begroot structureel tekort van bijna €1,4 miljoen in 2006.
Met zo’n tekort hoeven we straks bij de provincie niet mee aan te komen. Daar moet dan minstens het getal nul staan. Voorzitter, dat betekent een geweldige bezuinigingsoperatie waar de kaasschaaf niet helpt. Zo’n groot structureel tekort kunnen we ons niet eerder herinneren. Hoe komt het toch dat we hierin verzeild zijn geraakt. We willen een paar oorzaken proberen aan te geven.
I. We vragen ons af of we de laatste jaren in Stadskanaal niet op een te hoog ambitieniveau hebben geleefd in relatie tot de zwakkere sociale structuur van onze gemeente. - Het gemiddelde inkomensniveau in onze omgeving is ongeveer 10% lager dan in de rest van ons land. –
II. Het ziekteverzuim in onze gemeente ligt al jaren hoog, vergeleken met de percentages in vergelijkbare organisaties. Wij achten het van belang dat er een gedegen verzuimanalyse komt, waarin de achterliggende oorzaken worden onderzocht. Is er misschien sprake van te hoge werkdruk, stress of verstoorde verhoudingen…?
III. De functiewaarderingsronde als gevolg van de reorganisatie heeft geresulteerd in een aanmerkelijke kostenverhoging. Deze kostenverhoging hadden we toch eerder op kunnen merken waardoor reserveren mogelijk was geweest.
IV. De herverdeling van het gemeentefonds betekende voor Stadskanaal regelmatig meevallers. We hebben de vorige wethouder van financiën wel eens de wethouder van de meevallers genoemd. De opbrengst van deze meevallers is tot nu altijd besteed aan nieuw beleid. Vanuit de ChristenUnie is vroeger ook regelmatig naar voren gebracht dat wij het geen goede zaak vonden, indien het financiële beleid draaiend wordt gehouden op onvoorziene meevallers en grepen uit de saldireserve. Anders gezegd: we hebben verzuimd de tering naar de nering te zetten.
Vervolgens willen wij als ChristenUnie een aantal signalen afgeven over wat wij
vinden dat moet gebeuren om het financiële beleid in positieve zin om te buigen.
A. Wat we beslist niet moeten doen is de belastingen voor de burgers met meer dan de inflatiecorrectie verhogen, gezien de zwakke sociale structuur van onze gemeente. In het bijzonder moeten we voorzichtig zijn met een verhoging van de WOZ voor particulieren omdat die naar het zich laat aanzien als inkomstenbron voor de gemeente binnenkort helemaal verdwijnt. De ChristenUnie meent dat van de gemeente een duidelijke signaal moet uitgaan naar Den Haag dat de inkomsten voor de WOZ voor particulieren voldoende gecompenseerd moet worden.
B. Het lijkt ons gewenst dat binnenkort een onderzoek gestart wordt naar onze bestemmingsreserves. Het gaat hier om grote bedragen, waarvan de noodzaak opnieuw getoetst moet worden.
C. Het is wellicht zinvol om het gehele onderhoudsniveau van wegen en groenvoorzieningen nog eens kritisch onder ogen te zien. Uiteraard mogen zich geen gevaarlijke situaties voordoen. Wij denken onder meer aan versobering van de groenvoorzieningen waardoor het onderhoud efficiënter plaats zou kunnen vinden. Tevens zou meer onderhoudsarme beplanting hier ook aan bij kunnen dragen. Onze gemeente telt onderhand vrij veel rotondes. Groentechnisch gezien geven deze nogal veel onderhoud. Men zou kunnen denken aan een soort adoptie van rotondes door groenvoorzieningbedrijven die als tegenprestatie daar een bescheiden reclame-uiting voor mogen plaatsen. Bij andere gemeenten is dit idee niet vreemd en de rotondes zien er voortreffelijk uit.
D. In het verleden hebben we in onze gemeente een kerntakendiscussie gevoerd, die toen ongeveer een miljoen gulden besparing heeft opgeleverd. De ChristenUnie is van mening dat we ons opnieuw moeten beraden over een discussie over de kerntaken van de gemeente. De ChristenUnie denkt bijvoorbeeld aan het versneld privatiseren van Geert Teis.
E. De ambtelijke reorganisatie is inmiddels voltooid inclusief een adequate functie-inschaling. Wij zijn van mening dat meer dan in het verleden het inhuren van externe bedrijven en bureaus tot een minimum beperkt moet worden.
F. Het renteniveau heeft een dalende trend. Kan een kritische blik op de rente voor de verschillende gebieden nog wat lucht brengen?
G. Zoals wellicht iedereen bekend is hebben we als gemeente een flink aantal aandelen Essent. Het hangt natuurlijk af van de uitoefenprijs, maar naar ik heb begrepen kunnen we hierbij denken aan enkele tientallen miljoenen euro’s. Daar krijgen we nu dividend van. Mocht het echter zijn, en daar ziet het wel naar uit, dat deze aandelen naar de beurs gaan en verhandelbaar zijn, dan kunnen we de opbrengst zelf beleggen. De verwachting is dat dit meer oplevert dan het dividend. Mocht het ons niet lukken om via allerlei andere bezuinigingsoperaties de meerjarenraming op nul te krijgen, dan ligt hier waarschijnlijk een mogelijkheid. De provincie zal hier wel akkoord mee moeten gaan. Om alvast hierover met hen te spreken lijkt ons op korte termijn gewenst. Aardig wellicht is hierbij te vermelden dat de provincie Groningen aangegeven heeft dat zij op de zelfde wijze een bijdrage gaat leveren voor de financiering van de Hogesnelheidslijn.
Vervolgens willen we over deze voorjaarsnota in het algemeen nog een aantal opmerkingen plaatsen.
1. Terecht merkt u op dat het I.S.V. budget na 2006 niet gedekt is. Het financiële plaatje wordt hierdoor niet rooskleuriger, omdat hiervoor nog geld gereserveerd zal moeten worden.
2. Verder voorzitter, willen we opmerken dat we aandringen op een correct begrotingsbeleid. We krijgen de indruk dat er enkele malen te krap werd begroot waardoor we voor voldongen feiten en financiële tegenvallers kwamen te staan.
3. De toestroom van asielzoekers heeft een dalende trend. Ook in Stadskanaal is dat merkbaar. Heeft dit ook financiële gevolgen voor de gemeente?
Zoals eerder gezegd willen we nog terugkomen op de nieuwe beleidswensen.
a. Lokaal onderwijsbeleid huisvesting.
De noodzaak van de beleidswensen ten aanzien van het onderwijshuisvestingsplan onderschrijven wij, ook gezien de wettelijke eisen.
b. Museale zaken
De ChristenUnie draagt het Streekhistorisch Centrum zeker een warm hart toe. Evenwel is het noodzakelijk om te bezien of er andere oplossingen voor de instandhouding van de huidige activiteiten zijn, gezien de huidige financiële positie van de gemeente.
c. Welzijn Ouderen
Wij staan welwillend tegenover de voorgestelde bijdragen aan Seniorenraad en de Zorgposten voor ouderen.
d. Stedelijke vernieuwing
Wij staan in principe ook positief tegenover de genoemde bijdrage voor de structurele lasten in verband met de ruimtelijk economische visie Musselkanaal. De toenmalige wethouder heeft wel beloofd ons hierover een masterplan aan te bieden, dat ten grondslag ligt aan de toegezegde investeringen. Kunnen wij dit masterplan binnenkort tegemoet zien?
Voorzitter, de voorjaarsnota geeft ons een sombere indruk over de financiële positie van de gemeente Stadskanaal. De landelijke ontwikkelingen op laten ons geen positieve wending zien. De minister-president noemde de economische situatie zelfs ‘ernstig.’ Dat betekent dat de overheidsinkomsten wellicht minder zullen zijn dan verwacht en de investeringen die de overheid doet ook lager uit zullen vallen dan oorspronkelijk de bedoeling was. In dat verband vinden wij uw aanname dat de behoedzaamheidreserve voor 75% zal worden uitgekeerd, zoals op pagina 9 vermeld, te optimistisch. Bent u dit met ons eens?
Voorzitter, ten slotte nog graag het volgende. We leven nog steeds in een bijzonder mooie gemeente, waar het in het algemeen goed wonen en werken en recreëren is. Dat moeten we ook proberen zo te houden. Wel kunnen we denk ik stellen dat de behandeling van de voorjaarsnota ons niet echt opgewekt heeft gestemd en wellicht tot pijnlijke en ingrijpende beslissingen tot gevolg heeft. Dat het zo zou gaan heeft denk ik niemand van ons de laatste jaren voorzien. Opnieuw worden we geconfronteerd met het feit dat wij als mensen de zaken niet altijd in de hand hebben. Dat geldt op wereld- en plaatselijk niveau en in ons persoonlijk leven. Het blijft gelden: ‘De mens wikt, maar God beschikt…’